Thị trường dành cho xu hướng tự động hóa bằng phần mềm tích hợp công nghệ trí tuệ nhân tạo AI đã sẵn sàng cho sự tăng trưởng nhanh chóng. Người ta nhận thấy phần mềm tự động hóa bắt đầu thâm nhập vào công sở và làm thay nhân viên nhiều việc.

Hình thức ít thông minh nhất của AI

Nhiều loại phần mềm mới đang tự động hóa các công việc nhàm chán tại văn phòng như kế toán, viết hóa đơn, thanh toán và dịch vụ khách hàng. Các chương trình có thể quét tài liệu, nhập số vào bảng tính, kiểm tra độ chính xác của hồ sơ khách hàng và thực hiện việc thanh toán chỉ bằng một vài thao tác gõ máy tính tự động.

Công nghệ này vẫn còn trong giai đoạn sơ khai nhưng sẽ ngày một tốt hơn bởi khả năng tự học hỏi theo thời gian. Cho đến nay, một số dự án AI thí điểm tập trung giảm bớt gánh nặng cho người lao động hơn là “cướp” công việc của họ. Các bot (phần mềm tự động) này chủ yếu quan sát, tuân theo các quy tắc đơn giản và đưa ra quyết định “có” hoặc “không” chứ chưa thể đưa ra những sự chọn lựa tinh vi hơn, đòi hỏi suy xét và kinh nghiệm.

“Đây là hình thức ít thông minh nhất của AI”, ông Thomas Davenport, Giáo sư về công nghệ và quản lý thông tin tại Trường Đại học Babson, Mỹ, nhận định. Dù vậy, mọi dấu hiệu cho thấy vẫn còn nhiều điều chờ đợi phía trước. Các công ty công nghệ lớn, như IBM, Oracle, Microsoft… đang bắt đầu tham gia lĩnh vực này. 

Theo một cuộc nghiên cứu của công ty tư vấn McKinsey & Company, gần 60% số công ty có doanh thu hơn 1 tỉ đô la đang sử dụng hoặc thí điểm tự động hóa bằng robot. Danh sách các công ty và cơ quan chính phủ bắt đầu tìm đến phần mềm tự động hóa ngày một dài, như General Motors, BMW, General Electric, Unilever, Mastercard, FedEx, Cisco, Google, Bộ Quốc phòng Mỹ, Cơ quan Hàng không và Vũ trụ Mỹ (NASA)…

Đồng nghiệp số 

State Auto Insurance Companies, một công ty bảo hiểm ở thành phố Columbus, bang Ohio, Mỹ bắt đầu thí điểm dự án tự động hóa đầu tiên vào hai năm trước. Hiện tại, công ty có 30 chương trình phần mềm xử lý các công việc thông thường tại bộ phận văn phòng - hành chính, tiết kiệm khoảng 25.000 giờ làm việc của con người, tương đương 12 công nhân làm việc toàn thời gian mỗi năm (với giả định một năm gồm 2.000 giờ làm việc).

Bà Holly Uhl, phụ trách chương trình tự động hóa của State Auto Insurance Companies, ước tính trong vòng hai năm, số lượng bot của công ty sẽ tăng gấp đôi lên 60 chương trình và số giờ tiết kiệm có thể tăng gấp ba lần đến 75.000 giờ làm việc. Tuy nhiên, bà Uhl cho biết thêm vào thời điểm hiện tại công ty chưa nghĩ đến việc cắt giảm lực lượng nhân sự. Mục tiêu cho công ty là tăng năng suất và doanh thu mà không cần bổ sung nhiều nhân sự. 

Khi bắt tay vào kế hoạch thử nghiệm bot, thông điệp của bà là trao đổi với nhân viên để tìm ra những công việc khiến họ “phát điên”. Rebekah Moore, một nhân viên tính phí bảo hiểm tại công ty nghĩ ngay đến một đến một “ứng viên” sáng giá. Công việc của cô là xem xét kỹ các điều khoản của hợp đồng bảo hiểm và khuyến nghị những sự thay đổi, nếu cần. Vấn đề là họ xem xét chưa đến phân nửa số hợp đồng và phải để những hợp đồng còn lại sang một bên để nhập dữ liệu. Theo Moore, đây là công việc thường làm hàng ngày thông qua hai chương trình máy tính. Nhân viên thường chỉ mất 1-2 phút cho mỗi hợp đồng nhưng do số lượng hợp đồng phải xem lên đến hàng ngàn bộ nên họ phải mất đến hàng giờ mỗi ngày cho nó. Kể từ tháng 5 vừa qua, một bot đã “giải phóng” cho nhân viên khỏi thứ công việc nhàm chán này.

Moore khẳng định cô không hề lo ngại vào một ngày nào đó bot sẽ thay thế mình bởi “Chúng tôi sẽ tìm và làm những việc khác có giá trị cao hơn”. Với hướng đi hiện nay của State Auto, sự tự tin của Moore là thực tế. Mục tiêu tiết kiệm 75.000 giờ làm việc vào năm 2020 của công ty này tương đương với công việc của gần 40 nhân viên làm việc toàn thời gian. State Auto hiện có 1.900 nhân viên và họ có kế hoạch phát triển trong hai năm tới. Nếu làm thế, State Auto nhiều khả năng sẽ tuyển dụng ít hơn vài chục người so với khi không sử dụng bot.

Các công ty tự động đang nỗ lực quảng bá bot như là những trợ lý hữu ích thay vì “sát thủ”. Theo họ, công nghệ này sẽ ngày càng thông minh hơn và hữu dụng hơn, từ đó giải phóng người lao động hơn là thay thế họ. “Tầm nhìn dài hạn của chúng tôi là có một bot cho mỗi nhân viên”, ông Bobby Patrick, Giám đốc thị trường của UiPath, công ty khởi nghiệp hàng đầu trong lĩnh vực tự động hóa robot tại Mỹ, cho biết. Doanh thu của UiPath đã tăng gấp ba lần trong nửa đầu năm 2018 lên hơn 100 triệu đô la mỗi năm. Số lượng khách hàng của họ tăng từ 100 lên 700 khách hàng vào năm ngoái, trong đó có những tên tuổi như BMW, Huawei và Sumitomo Mitsui Banking Corp. 

Nền tảng phần mềm trở nên quan trọng

Công ty Forrester Research, Mỹ ước tính doanh thu của thị trường này sẽ tăng gần gấp ba lần lên 2,9 tỉ đô la trong ba năm tới.

Đến năm 2021, theo Forrester, công nghệ tự động hóa bằng robot sẽ thực hiện một lượng công việc tương đương những gì gần 4,3 triệu người làm việc trên toàn thế giới.

Nhà phân tích Craig Le Clair của Forrester Research cho biết mỗi bot có thể làm công việc cần đến 3-4 nhân viên làm việc trọn thời gian mới hoàn thành. Với phí cấp phép sử dụng khoảng 8.000-9.000 đô la mỗi năm, việc sử dụng bot dĩ nhiên là ít tốn kém hơn sử dụng lực lượng lao động con người.

Tuy nhiên, trong một thị trường lao động toàn cầu năng động, điều này không có nghĩa là 4,3 triệu người sẽ bị sa thải. Nhiều chuyên gia cho rằng các bot có thể thực hiện công việc mà con người chưa từng làm trước đó, còn người lao động có thể chuyển sang công việc mới. 

Ngọc Diệp (Theo The New York Times)